Jak pozbyć się wspólnika ze spółki?

piątek, 11 Lipiec 2014 w kategorii Spółka z o. o., Spółka komandytowa

Co zrobić w sytuacji, gdy prawidłowe funkcjonowanie spółki jest niemożliwe z powodu kłopotliwego wspólnika? Czy pozostali wspólnicy mają jakieś środki, by wyeliminować wspólnika ze spółki?

Pomimo tego, że zakładając spółkę z konkretnymi osobami wierzymy, że współpraca będzie przebiegać bezkonfliktowo, mogą pojawić się pewne kwestie, co do których nie będziemy mogli dojść do porozumienia. Rozbieżności co do wizji działalności spółki czy podziału zysków mogą prowadzić do sytuacji, że nie będzie innej możliwości, jak pozbyć się kłopotliwego wspólnika ze spółki.

Można oczywiście próbować załatwić sprawę polubownie, odkupując udziały od sprawiającego problemy wspólnika. W praktyce jednak załatwienie sprawy w ten sposób może okazać się niemożliwe, ponieważ wspólnik zwyczajnie nie będzie zainteresowany zbyciem swoich udziałów. Wtedy wspólnikom pozostaje albo procedura wykluczenia wspólnika, albo przymusowe umorzenie udziałów.

Wykluczenie wspólnika

Wyłączenie wspólnika może nastąpić na skutek orzeczenia sądu, koniecznie jest więc wystąpienie z powództwem do sądu właściwego ze względu na siedzibę spółki. Sąd może orzec wyłączenie wspólnika ze spółki jedynie z ważnych powodów jego dotyczących. Powództwo złożyć muszą wszyscy pozostali wspólnicy, a ich udziały powinny stanowić więcej niż połowę kapitału zakładowego (art. 266 § 2 ksh).

W umowie spółki można zastrzec, że z takim powództwem wystąpić będzie mogła także mniejsza liczba wspólników, ale ich udziały nadal muszą stanowić więcej niż połowę kapitału zakładowego.

Czym są ważne powody?

Ponieważ ustawodawca nie dookreślił w ksh co rozumie przez ważne powody, rozstrzygnięcia tej kwestii należy szukać w doktrynie i orzecznictwie. Istotne wydaje się zaakcentowanie, że muszą być to powody dotyczące wyłącznie konkretnego wspólnika, a nie uchybienia, które przypisać moglibyśmy także innym wspólnikom.

Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 21.04.2010 r. (I ACa 282/10) stwierdził, że sytuacja, w której pomiędzy wspólnikami spółki z o.o. powstał długotrwały konflikt i współpraca ze wspólnikiem jest niemożliwa stanowi ważną przyczynę uzasadniającą wyłączenie tego wspólnika na podstawie art. 266 ksh. Z kolei w orzeczeniu z 29 listopada 2007 r. (I ACa 925/07) sąd ten uznał, że ważną przyczyną wyłączenia wspólnika jest także prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki z jednoczesnym wykorzystaniem przez wspólnika kontaktów i informacji handlowych uzyskanych w spółce.

Do ważnych przyczyn zalicza się również: działanie na szkodę spółki, niewykonywanie uchwał czy nadużywanie prawa indywidualnej kontroli. Niekiedy wskazuje się również na sytuacje niekoniecznie zawinione przez udziałowca, np.: choroba czy długotrwały wyjazd za granicę. O tym, czy ważna przyczyna rzeczywiście zaistniała, każdorazowo decyduje sąd, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy. Po uwzględnieniu powództwa sąd orzeka o wyłączeniu wspólnika ze spółki.

Dalsze czynności

Jeżeli wyłączenie wspólnika ma być skuteczne, pozostali wspólnicy lub osoby trzecie muszą przejąć udziały od wyłączonego wspólnika i zapłacić mu cenę przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. Termin na zapłatę wyznacza sąd. Jeżeli kwota nie zostanie wpłacona w odpowiednim czasie lub złożona do depozytu sądowego, wyłączenie pozostaje bezskuteczne. Mało tego, „wyłączony” wspólnik może w takiej sytuacji żądać od pozostałych wspólników (pozywających) naprawienia szkody, którą poniósł z tego tytułu (straty i utracone korzyści).

Umorzenie udziałów

Drugim sposobem wyeliminowania wspólnika ze spółki jest umorzenie udziałów, czyli doprowadzenie udziałów do wygaśnięcia, a wraz z tym pozbawienie wspólnika jego praw i obowiązków korporacyjnych oraz majątkowych w spółce.

Umorzenie udziałów jest możliwe tylko wtedy, gdy umowa spółki tak stanowi (art. 199 § 1 ksh). Jeżeli kłopotliwy wspólnik nie wyraża zgody na umorzenie jego udziałów, udział może być umorzony również przymusowo. Przesłanki oraz tryb umorzenia powinna określać umowa spółki, by wyeliminować uznaniowość zgromadzenia wspólników przy ich ustalaniu.

Konieczność przewidzenia takiej możliwości w umowie spółki jest niezwykle ważna. Bowiem, jeśli umowa spółki takiego zapisu nie zawiera, umorzenie udziałów nie jest dopuszczalne. Ponadto dodanie takiego zapisu tuż przed umorzeniem udziałów danego wspólnika, daje mu mocny argument w razie chęci podważenia skuteczności umorzenia.

Umorzenie przymusowe udziałów wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, a także jej uzasadnienia. Powinna ona określać podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział (art. 199 § 2 ksh).

Art. 199 § 4 ksh przewiduje również tzw. automatycznie umorzenie udziałów w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Teoretycznie zatem można by ustalić, że powzięcie przez wspólnika działalności konkurencyjnej, powoduje automatycznie umorzenie jego udziałów. Jednak SN w wyroku z dnia 12 maja 2005 r. (V CK 562/04) stwierdził, że przymusowe umorzenie udziałów następujące bez uchwały zgromadzenia wspólników nie może być wykorzystywane do usunięcia wspólnika ze spółki z przyczyn przewidzianych w art. 266 § 1 ksh. Przy ziszczeniu się konkretnego zdarzenia nie ma miejsca na jakąkolwiek uznaniowość, a stwierdzenie przyczyn dotyczących wspólnika, które ma na względzie art. 266 § 1 ksh, zakłada element uznania, gdyż łączy się z dokonywaniem ocen postępowania wspólnika.

Masz wątpliwości? Skorzystaj z pomocy McCarthy & Taggart Group!

Informacje przedstawione na stronie nie stanowią oferty w rozumieniu zapisów art. 66. Kodeksu Cywilnego (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.) i nie dotyczą sprzedaży podmiotów, o których mowa w art. 151 KSH (Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych).

SłabyPrzeciętnyDobryBardzo dobryDoskonały! (2 votes, average: 4,50 out of 5)

Sprawdź jak możemy Ci pomóc w rozwijaniu firmy

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

Przemysław Boruch

Dyrektor Zarządzający

Wypełnij - odpowiemy błyskawicznie

Oświadczam że zapoznałem się z polityką prywatności i wyrażam zgodę na przetwarzaniem moich danych osobowych na warunkach i w celach w niej określonych.więcej

Dane będą wykorzystane wyłącznie do kontaktu w sprawie usług.