Jak zapobiec wstąpieniu do spółki małżonka wspólnika?

Gdy wspólnikiem spółki jest jeden z małżonków, to w wyniku ustania istniejącej pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej np. w wyniku rozwodu, drugi małżonek może także wstąpić do spółki i stać się jej wspólnikiem.

O tym, że małżonek wspólnika, który to wspólnik nabył udziały w spółce z o.o., nie staje się, pomimo istnienia pomiędzy małżonkami ustroju wspólności majątkowej, jednocześnie wspólnikiem spółki, pisaliśmy w artykule pod tym linkiem. Jedynie wspólnikowi przysługuje status wspólnika spółki, jedynie wspólnik wykonuje prawa wynikające ze stosunku spółki, jednak małżonek może być także współuprawnionym z udziałów. Problem może jednak pojawić się w sytuacji, gdy wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami ustaje.

Gdy wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami ustaje

Wspólność majątkowa małżeńska pomiędzy małżonkami powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, chyba że małżonkowie podpiszą umowę majątkową małżeńską tzw. intercyzę, w której ustanowią rozdzielność majątkową.

W sytuacji, gdy istniejąca pomiędzy małżonkami wspólność majątkowa ustanie np. w wyniku rozwodu, może się okazać, że drugi ze współmałżonków wstąpi do spółki, nawet wbrew jej woli. Bardzo istotne jest w takiej sytuacji ustalenie, czy:

-udziały zostały objęte/nabyte w czasie trwania wspólności,

-udziały zostały objęte/nabyte ze środków z majątku wspólnego małżonków.

Jeżeli tak – wejdą w skład majątku wspólnego małżonków.  W wyniku ustania wspólności majątkowej sąd musi dokonać podziału majątku wspólnego pomiędzy małżonków. W wyniku podziału udziały wspólnika mogą zostać rozdzielone pomiędzy małżonków, a zatem przypaść także temu ze współmałżonków, który nie był wspólnikiem. Spowoduje to wstąpienie małżonka wspólnika do spółki.

Czy można zabezpieczyć się przed taką sytuacją?

Przed niechcianym wstąpieniem małżonka wspólnika do spółki, można zabezpieczyć się, zawierając w umowie spółki odpowiednie postanowienie. Pozwala na to art. 183¹ k.s.h., który wprowadza możliwość ograniczenia lub wyłączenia wstąpienia do spółki z o.o. współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udziały objęte są wspólnością majątkową małżeńską.

Stosowne postanowienie można umieścić w umowie spółki już na etapie jej powstawania lub później w drodze zmiany umowy spółki na mocy uchwały wspólników. Pamiętać jednak należy o tym, że zmiana umowy spółki jest skuteczna dopiero w momencie postanowienia właściwego sądu o wpisie do KRS zmiany danych spółki w tym zakresie.

Jaką treść powinno mieć postanowienie ograniczające możliwość wstąpienia do spółki byłego małżonka wspólnika?

Możliwość wstąpienia do spółki byłego małżonka wspólnika można, wedle woli wspólników:

–całkowicie wyłączyć, postanawiając, że małżonek wspólnika nie może wstąpić do spółki w przypadku ustania pomiędzy wspólnikiem a jego małżonkiem ustawowej wspólności majątkowej;

–ograniczyć, postanawiając, że wstąpienie małżonka jest możliwe po spełnieniu określonych warunków.

Jakie to mogą być warunki?

Wstąpienie do Spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską, uzależnione może być  od zgody Zgromadzenia Wspólników. Można postanowić, że zgoda ta może zostać podjęta w określonym terminie, a niepodjęcie przez Zgromadzenie Wspólników przedmiotowej uchwały w ww. terminie oznaczać będzie odmowę udzielenia zgody.

Wstąpienie małżonka wspólnika do spółki można również uzależnić od zgody Zarządu spółki czy od zgody pozostałych wspólników lub ograniczyć ilościowo, postanawiając jaką maksymalną liczbę udziałów będzie mógł nabyć współmałżonek.

Czy wstąpienie małżonka można ograniczyć również w inny sposób?

Oczywiście problemu wstąpienia współmałżonka wspólnika do spółki nie będzie wtedy, gdy małżonkowie mają zawartą intercyzę lub gdy udziały zostały nabyte przez wspólnika za środki pochodzące z jego majątku osobistego.

Odpowiednie postanowienie w umowie spółki a postępowanie w sprawie podziału majątku

Powstaje pytanie, czy sąd orzekający w sprawie podziału majątku weźmie pod uwagę odpowiednie postanowienie umieszczone w umowie spółki? Tak, sąd orzekający w sprawie podziału majątku powinien wziąć pod uwagę ograniczenie/wyłącznie możliwości wstąpienia do spółki małżonka wspólnika, jeżeli takie ograniczenie/wyłączenie znajduje się w umowie spółki. W przypadku wyłączenia – sąd nie może przyznać udziałów małżonkowi wspólnika.

Jak wynika z powyższego, warto zawczasu zabezpieczyć się przed niechcianym wstąpieniem do spółki małżonka wspólnika po rozwodzie ze wspólnikiem spółki. W przypadku wprowadzenia do umowy spółki odpowiedniego postanowienia wyłączającego lub ograniczającego możliwość wstąpienia do spółki byłego małżonka wspólnika, niekontrolowane wstąpienie do spółki nie powinno być możliwe.