Wady i zalety spółki cywilnej

Spółka cywilna jest formą prowadzenia działalności gospodarczej, opartą na więzi między wspólnikami.

Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej ani zdolności do czynności prawnych. Nie jest spółką w rozumieniu przepisów kodeksu handlowego, jest spółką tylko z nazwy. Za przedsiębiorców uznaje się osobno każdego ze wspólników.

Jak założyć spółkę cywilną?

Założenie spółki cywilnej to zawarcie umowy spółki. Wystarczy jednak zwykła forma pisemna (art. 860 par. 2 k.c.), nie potrzebujemy wizyty u notariusza. Wspólnicy spółki cywilnej, wskutek zawartej umowy, zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, m.in.: poprzez wniesienie wkładów. W momencie zawarcia umowy spółki powstaje również obowiązek opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (0,5 % od wartości wniesionych wkładów). Umowa spółki cywilnej powinna zawierać informację na temat wspólników, celu gospodarczego, nazwy spółki. Warto uregulować również funkcjonowanie wzajemnych relacji poprzez ustalenie sposobu prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji, a także udziału w zyskach i stratach. Jeżeli jednak wspólnicy nie uregulują tych kwestii, spółka cywilna będzie opierać się na zasadach kodeksowych. Spółka cywilna podlega dodatkowo rejestracji w urzędzie skarbowym (uzyskanie NIP), statystycznym (uzyskanie REGON) i ewentualnie w ZUS (jeśli zatrudnia pracowników), ale nie jest rejestrowana ani w CEIDG, ani w KRS. Rejestracja spółki cywilnej nie generuje zatem żadnych kosztów (poza koniecznością opłaty pcc), co uznajemy za jej bezsprzeczną zaletę.

Kto może być wspólnikiem spółki cywilnej?

Wspólnikiem spółki cywilnej może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna (spółka z o.o.), a także tzw. ułomna osoba prawna (spółka jawna). Jeżeli wspólnikami spółek są osoby fizyczne, koniecznie jest także dokonanie odpowiednich wpisów w CEIDG. Wpisów dokonują wspólnicy, ponieważ to oni są podmiotami prawa. Spółka cywilna jest tak naprawdę tylko łączącą strony umową. Wpisu dokonuje się za pomocą wniosku CEIDG-1 i jest on jednocześnie zgłoszeniem wspólnika do urzędu skarbowego, statystycznego i ZUS (przedsiębiorca nie musi zatem podejmować żadnych dodatkowych czynności w tym zakresie). Integralną częścią formularza CEIDG-1 jest także konieczność przyjęcia oświadczenia o wyborze przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym, a także oświadczenia o formie wpłaty zaliczki. Wspólnikom nadawane są indywidualne numery NIP (jeżeli ich nie posiadają) i REGON.

Czy są jakieś wymogi dotyczące nazwy spółki?

Nie ma przepisów, które regulowałyby bezpośrednio zagadnienie nazw spółek cywilnych. Jedynie art. 43⁴ k.c. stanowi, że firma osoby fizycznej to jej imię i nazwisko. Zatem jeżeli wspólnikami spółek cywilnych są osoby fizyczne, nazwa spółki cywilnej powinna zawierać ich imiona i nazwiska oraz zawierać oznaczenie, że te konkretne osoby zawarły umowę spółki cywilnej poprzez wyrażenie spółka cywilna lub skrót s.c. W umowie spółki można również zawrzeć inne elementy.

Zalety Powstanie spółki cywilnej

Jak widać powyżej, jedną z największych zalet spółki cywilnej jest możliwość bardzo prostego i szybkiego dopełnienia wszelkich formalności w celu rozpoczęcia działalności. Ponadto nie wiążą się one z dużymi kosztami (wszystkie wpisy w CEIDG są wolne od opłat). Omija nas także wizyta u notariusza.

Stosunki wewnętrzne

W przypadku braku odmiennego uregulowania w umowie spółki, za prowadzenie spraw spółki i jej reprezentację odpowiedzialni są wszyscy wspólnicy. Czynności nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić każdy wspólnik (uchwała wspólników potrzebna jest wtedy, kiedy przed zakończeniem sprawy sprzeciwi się choćby jeden z nich). Ponadto każdy wspólnik uprawniony jest do równego udziału w zyskach i obowiązany do równego udziału w stratach, niezależnie od wartości wniesionego wkładu.

Opodatkowanie

Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, ponieważ nie ma osobowości prawnej i nie może we własnym imieniu zaciągać zobowiązań. Płatnikami podatku są wspólnicy i każdy ze wspólników płaci podatek oddzielnie, proporcjonalnie do posiadanych udziałów w zysku. Zatem obowiązek odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy ciąży na wspólnikach. Nie występuje tu zatem na pewno problem podwójnego opodatkowania, który jest mankamentem spółki z o.o. Wspólnicy mogą wybrać spośród trzech form opodatkowania (opodatkowanie według zasad ogólnych lub podatek liniowy, karta podatkowa, ryczałt). Jednak nie może być takiej sytuacji, że każdy z nich zadeklaruję inną formę. Forma opodatkowania musi być jednolita dla wszystkich wspólników. Stosownie do dyspozycji art. 24a ust. 1 ustawy o PDOF spółki cywilne osób fizycznych zobowiązane są do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, chyba że opłacają podatek w formach zryczałtowanych, wtedy prowadzą ewidencję przychodów ryczałtowych. Jednakże w przypadku gdy przychody przekroczą 1.200.000 euro spółka jest zobowiązana do prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli tzw. pełnej księgowości (nie ma przeszkód, by prowadziła ją również wcześniej). Koszty prowadzenia księgowości spółki cywilnej nie są zatem wysokie, co stanowi jej kolejną zaletę.

Wady Odpowiedzialność za zobowiązania

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki bez wątpienia stanowi jej największy mankament. Po pierwsze wspólnicy odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątków wszystkich wspólników jednocześnie, jak i z majątku każdego ze wspólników osobno czy tylko niektórych z nich. Ponadto odpowiedzialność wspólników jest nieograniczona, co oznacza, że wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem osobistym, który jest majątkiem odrębnym od majątku spółki. Warto zaznaczyć, że wierzyciel nie ma obowiązku dążenia do zaspokojenia swojej wierzytelności najpierw z majątku spółki. Zatem nie jest to odpowiedzialność subsydiarna, jak w przypadku spółki jawnej.

Składki ZUS

Wspólnik spółki cywilnej jest także płatnikiem składek na własne ubezpieczenia społeczne. Spółka jest płatnikiem składek tylko za te osoby, które świadczą w niej pracę. Dlatego każdy ze wspólników ma obowiązek zgłosić się samodzielnie do ubezpieczeń i przekazywać deklaracje indywidualnie, zgodnie z przepisami w tym zakresie.

Majątek spółki

Wspólnicy wnosząc do spółki wkłady, tworzą jej majątek. Od tej pory majątek ten objęty jest współwłasnością łączną. Obejmuje nie tylko wkłady wnoszone przy powołaniu spółki, ale również wszelkie inne składniki majątkowe nabyte w trakcie działalności spółki. Wadą spółki cywilnej może być fakt, że wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku (art. 863 par. 1 k.c.). Wspólnik nie może domagać się podziału majątku wspólników w czasie trwania umowy spółki. Wspólnik może żądać wypłaty zysku dopiero po jej rozwiązaniu. Chyba, że spółka została zawarta na dłuższy okres, wtedy wypłaty zysków można żądać z końcem każdego roku obrachunkowego. W związku z powyższym przy podejmowaniu ryzykownych działań gospodarczych lepiej zastanowić się nad inną formą prawną. Warto rozważyć spółki kapitałowe, w tym spółkę z o.o., gdzie wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Zaznaczmy również, że spółkę cywilną można potraktować jako pierwszy etap prowadzenia działalności, a następnie przekształcić ją w bardziej skomplikowaną formę prawną, ponieważ istnieje możliwość przekształcenia spółki cywilnej w każdą spółkę handlową.