Jaka forma prawna dla firmy? Spółka jawna – wady i zalety

Decydując się na wybór formy prowadzenia działalności, warto rozważyć również możliwość założenia spółki jawnej.

Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 22 § 1 k.s.h.). Nie jest osobą prawną, ale przepisy Kodeksu spółek handlowych wyposażają ją w zdolność do czynności prawnych i sądowych (art. 8 § 1 k.s.h.), co oznacza możliwość zaciągania zobowiązań czy nabywania praw przez spółkę. Jakie są wady, a jakie zalety prowadzenia działalności w tej formie?

Wady

Odpowiedzialność za zobowiązania

Największą wadą spółki jawnej jest fakt, że to wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki.  Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki jest odpowiedzialnością solidarną, czyli ryzyko finansowe rozkłada się na wszystkich wspólników. A  ponadto jest to odpowiedzialność subsydiarna, co oznacza, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję  z majątku wspólnika dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 k.s.h.).

Warto dodać, że wspólnicy mogą również ponieść odpowiedzialność cywilną wobec osób trzecich za szkodę wyrządzoną niewypełnieniem zobowiązań przez spółkę.

Rejestracja w KRS

Rejestracja spółki jawnej to konieczność zgłoszenia spółki do KRS. Wniosek o rejestrację spółki jawnej wnosi się na urzędowym formularzu KRS-W1 wraz z załącznikami: KRS-WB określającym dane wspólników, KRS-WM dotyczącym przedmiotu działalności, a także KRS-WK wskazującym wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki wraz z ich notarialnie poświadczonymi podpisami. Koszt rejestracji to 600 zł (w tym 100 zł za ogłoszenie wpisu w MSiG plus 20 zł za poświadczenie jednego podpisu). Do wymienionych powyżej formularzy należy dołączyć również umowę spółki jawnej, nazwiska i imiona albo firmy oraz adresy wspólników. Spółka powinna także złożyć wniosek o nadanie NIP (na formularzu NIP-2), wniosek o nadanie REGON (na formularzu RG-1). Jeśli spółka będzie podatnikiem VAT, powinna złożyć zgłoszenie rejestracyjne (formularz VAT-R – koszt 170 zł). Pamiętajmy, że w trakcie funkcjonowania spółki, ciąży na niej obowiązek aktualizowania na bieżąco danych jej dotyczących, podlegających wpisowi do KRS.

Składki ZUS

Każdy ze wspólników spółki jawnej osobiście opłaca składki ZUS, wyliczając za siebie składki na poszczególne rodzaje ubezpieczeń, tj. na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne na takich samych warunkach jak przy prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej z tym wyjątkiem że wspólnicy spółki jawnej nie mogą skorzystać z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne w okresie pierwszych dwóch lat jak to ma miejsce przy jednoosobowej działalności gospodarczej. Spółka obowiązek zgłoszenia jako płatnika składek ZUS ma tylko wobec swoich pracowników.

Zalety

Forma umowy spółki

Uproszczenie w procesie zakładania spółki bez wątpienia stanowi fakt, że do zawarcia umowy spółki nie potrzebujemy wizyty u notariusza. Zgodnie z art. 23 k.s.h. wystarczy, że umowa spółki zawarta będzie na piśmie pod rygorem nieważności.  Jedynie w razie wnoszenia wkładu w postaci nieruchomości, należy ją zawrzeć w formie aktu notarialnego. Po zawarciu  umowy spółki jawnej należy uiścić jeszcze podatek od czynności cywilno-prawnych w wysokości 1% wartości wkładu wniesionego do spółki jawnej.

Dodatkowo w spółce jawnej nie ma wymagalnego minimalnego kapitału zakładowego (dla przypomnienia w spółce z o.o. wynosi on 5.000 zł).

Możliwość samodzielnej reprezentacji

Niewątpliwą zaletą spółki jawnej jest fakt, że zgodnie z k.s.h. każdy wspólnik może samodzielnie reprezentować spółkę. Jednak warto dodać, że treść umowy spółki jawnej może być tak naprawdę dowolnie formowana. W związku z tym w umowie spółki można poprzez odpowiedni zapis zastrzec np.: wyłączenie wspólnika od reprezentacji spółki lub ustanowić, że będzie on reprezentował spółkę tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.

Opodatkowanie

Spółka jawna nie jest osobą prawną, zatem nie jest też podatnikiem podatku dochodowego. Ale zysk z działalności prowadzonej w tej formie jest zyskiem wspólników i podlega opodatkowaniu. Od wypracowanego zysku wspólnicy są obowiązani odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy (art. 44 ust. 3 i 3f ustawy o UPDOF). Nie ma znaczenia, czy zysk został im wypłacony. Każdy ze wspólników płaci podatek proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku, ale ma możliwość korzystania z najwygodniejszej formy opodatkowania. Wspólnik może wybrać, czy chce rozliczać się na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym czy też ryczałtem ewidencjonowanym.

Możliwość wyboru formy prowadzenia księgowości

Spółka jawna musi prowadzić księgowość. Stosownie do dyspozycji art. 24a ust. 1 ustawy o PDOF spółka jawna jest zobowiązana do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych (UWAGA! Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych).

Księgi rachunkowe prowadzą spółki jawne osób fizycznych, jeżeli ich przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły co najmniej równowartość 1.200.000 euro. Natomiast, jeżeli przychody spółki jawnej są niższe od tej kwoty, przedsiębiorca może dokonać wyboru, czy w danym roku podatkowym chce prowadzić księgi rachunkowe czy księgę przychodów i rozchodów.

Warto dodać, że prowadzenie ksiąg rachunkowych, w przeciwieństwie do księgi przychodów i rozchodów, wiąże się ze sporządzaniem sprawozdania finansowego na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych do 30 czerwca każdego roku oraz do zgłoszenia go we właściwym rejestrze sądowym (dodatkowe opłaty).

Podatek VAT

Spółka jawna jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej może być podmiotem VAT. Warto zaznaczyć jednak, że przy niskich obrotach ma możliwość wyłączenia swojej działalności spod podatku VAT.

Ten, kto chce prowadzić działalność pod własną firmą na niewielką skalę, powinien rozważyć założenie spółki jawnej. Spółka jawna jest stosunkowo łatwą do założenia formą działalności. Przy niskich obrotach nie musi sporządzać sprawozdania finansowego. Umowa spółki nie wymaga formy aktu notarialnego, przepisy nie przewidują także minimalnego kapitału zakładowego. Jej największym mankamentem jest jednak niczym nieograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Masz wątpliwości? Skorzystaj z pomocy McCarthy & Taggart Group!