Kogo obejmuje zakaz pełnienia funkcji w organach spółek?

Członkiem zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej (a także likwidatorem) może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, niekarana za przestępstwa określone w art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych.

Brak zdolności do czynności prawnych

W organach spółki nie może zasiadać osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, a zatem osoba niepełnoletnia czy ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności, tj. ukończenia 18 lat albo zawarcia małżeństwa przez małoletniego.

Karalność

Przed wybraniem osób do pełnienia funkcji w organach spółki należy weryfikować brak ich karalności (informacja z KRK), bowiem okolicznością dyskwalifikującą od możliwości pełnienia funkcji w organach spółki jest karalność za wymienione poniżej przestępstwa.

1.     Przestępstwa określone w ksh

Członkiem organów spółki nie może zostać osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w trzech artykułach Kodeksu spółek handlowych. Należą do nich: ogłaszanie nieprawdziwych danych (publikowanie ich w Monitorze Sądowym i Gospodarczym lub w mediach – art. 587 ksh), wystawienie fałszywych zaświadczeń o złożeniu akcji uprawniającej do głosowania czy użyczanie innej osobie akcji nieuprawniającej do głosowania (art. 590 ksh), a także posługiwanie się fałszywym zaświadczeniem o złożeniu dokumentu akcji bądź cudzym dokumentem akcji, jak również posługiwanie się cudzą akcją bez zgody właściciela (art. 591 ksh).

2.     Przestępstwa określone w Kodeksie karnym

W organach spółki nie może zasiadać również osoba, która karana była za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego. Zakaz dotyczy jedynie osób skazanych prawomocnym wyrokiem sądowym i odnosi się do przestępstw przeciwko:

a) ochronie informacji, tj. ujawnienie tajemnicy państwowej, ujawnienie tajemnicy służbowej, nielegalne uzyskanie informacji, niszczenie, usuwanie, zmienianie informacji, sabotaż komputerowy;

b) wiarygodności dokumentów, m.in.: podrobienie dokumentu, używanie dokumentów poświadczających nieprawdę, posługiwanie się cudzym dokumentem;

c) przeciwko mieniu, np.: wszelkie rodzaje kradzieży, rozbój, oszustwo, uszkodzenie mienia, paserstwo;

d) przeciwko obrotowi gospodarczemu, tj. oszustwo kapitałowe, oszustwo ubezpieczeniowe, pranie brudnych pieniędzy, pozorne bankructwo, dowolne zaspokajanie wierzycieli, nierzetelna dokumentacja, utrudnianie przetargu publicznego.

e) przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, np.: fałszowanie pieniędzy, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w obrocie papierami wartościowymi.

Środek karny

Przyczyną przerwania pełnienia funkcji członka w organach spółki jest także orzeczenie wobec niej środka karnego z art. 39 punktu 2 kk. Środek ten obejmuje bowiem zakaz zajmowania określonego stanowiska. Jeżeli zatem sąd orzeknie ten środek karny wobec członka któregoś z organów spółki, nie będzie mógł on dłużej pełnić dotychczasowej funkcji.

Brak łagodzących okoliczności

Należy zauważyć, że ustawodawca nie czyni wyjątku ani dla osób, które popełniły powyżej wymienione przestępstwa nieumyślnie, ani dla osób, wobec których sąd zastosował nadzwyczajne złagodzenie kary czy też odstąpił od jej wymierzenia.

Skutek skazania

Kiedy osoba pełniąca funkcję w organach spółki zostaje prawomocnie skazana za jedno z przestępstw wymienionych powyżej, ex lege dochodzi do wygaśnięcia jej mandatu jako członka organu spółki. Wygaśnięcie następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego.

Ważne!

Zakazy te ustają z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie mogą zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary (art. 18 § 3 ksh).

Przykład

W przypadku wymierzenia przez sąd kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres dwóch lat, skazanie ulega zatarciu po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia okresu próby, zatem po upływie 2 lat i 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku. W opisanej sytuacji, pomimo zatarcia skazania, zakaz trwać będzie jeszcze przez 2 i pół roku.

Wniosek do sądu

Jednakże osoby, które popełniły te przestępstwa nieumyślnie, mają możliwość złożenia wniosku do sądu, który wydał wyrok, o zwolnienie ich z zakazu pełnienia funkcji w spółce albo o skrócenie czasu obowiązywania zakazu (art. 18 § 4 ksh). Wniosek składa się w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku. Jest to zatem przepis dedykowany raczej dla tych osób, które w dniu skazania pełniły funkcję w organach spółki. Pozostałe osoby mogą złożyć taki wniosek zapobiegawczo, nawet gdy na razie nie zamierzają zasiadać w organach spółki, ponieważ po upływie trzech miesięcy złożenie takiego wniosku będzie niemożliwe.

Cel regulacji

Poprzez wprowadzenie takiej regulacji ustawodawca miał na celu bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, a także ochronę samych spółek czy ich wspólników. Wydaje się, że osoba, która popełniła te rodzaje przestępstw i została za nie prawomocnie skazana, daje mniejszą rękojmię dobrego wykonywania funkcji w organach spółki niż osoba, która tych czynów nie popełniła.

Masz wątpliwości? Skorzystaj z pomocy McCarthy & Taggart Group!