Czy spółka komandytowo-akcyjna jest dobrym rozwiązaniem w Polskim Ładzie?

Wejście w życie przepisów Polskiego Ładu spowodowało, że wielu przedsiębiorców zaczęło rozważać zmianę dotychczasowej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Czy spółka komandytowo-akcyjna jest obecnie atrakcyjną formą prowadzenia działalności?

Czym jest spółka komandytowo-akcyjna?

Spółka komandytowo-akcyjna to spółka osobowa, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Łączy w sobie cechy typowe zarówno dla spółek komandytowych (jawnych), jak i akcyjnych.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej sporządzany jest w formie aktu notarialnego. Spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru – nie występuje spółka komandytowo-akcyjna w organizacji. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych.

Zalety spółki komandytowo-akcyjnej

Opodatkowanie zysku

Spółka komandytowo-akcyjna od 2014 r. jest podatnikiem podatku CIT (Polski Ład nic w tym zakresie nie zmienił). Co więcej, podatek płacony jest zarówno przez spółkę, która dochód wypracowała (19% lub 9% CIT), jak i przez wspólnika, który otrzymuje zysk (19% PIT lub CIT). Komplementariusz i akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do wartości ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut spółki stanowi inaczej (i w praktyce zazwyczaj stanowi inaczej). Proporcjonalnie do udziału w zysku spółki wspólnicy płacą również podatek.

Należy zaznaczyć, że spółka komandytowo-akcyjna ma możliwość opłacania 9% podatku CIT, o ile jej przychód w poprzednim roku podatkowym nie przekroczył kwoty stanowiącej równowartość w złotych polskich kwoty 2 mln euro.

Uwaga!

Komplementariusz, o ile jest mu wypłacany zysk, od kwoty podatku, który powinien być pobrany według stawki 19% odlicza przypadającą na niego część podatku zapłaconą przez spółkę (tzw. mechanizm odliczenia komplementariusza).

Przykład

Spółka wypracowała dochód w wysokości 2 mln złotych, zatem zapłaci 9% podatek CIT w wysokości 180.000 złotych. Komplementariusz, któremu przysługuje 99,9% udział w zysku, powinien zapłacić podatek w wysokości 19% od wypłaconego mu zysku (tj. około 345.500 zł) (podatek pobiera spółka), ale może odliczyć sobie przypadającą na niego część podatku zapłaconą przez spółkę, tj. około 179.800 zł (odliczony może być tylko ostateczny podatek zapłacony przez spółkę i wykazany w zeznaniu podatkowym). Podatek, który będzie musiał zapłacić wyniesie zatem około 165.700 zł. Łącznie kwota podatku dochodowego zapłaconego przez spółkę i komplementariusza wyniesie około 345.700 zł.

Efektywne opodatkowanie wyniesie w takiej sytuacji jedynie około 17,3%.

Jeżeli spółka opodatkowuje dochody według stawki 19%, to przy wypłacie dywidendy do komplementariusza nie jest już pobierany podatek, ponieważ przypadająca na niego część podatku zapłaconego przez spółkę jest zawsze wyższa.

Efektywne opodatkowanie wyniesie w takiej sytuacji więc 19%.

Co istotne, komplementariuszowi mogą być w ciągu roku wypłacane zaliczki na poczet zysku. Co więcej, ani spółka, ani komplementariusz nie mają obowiązku zapłaty podatku od pobieranych w trakcie roku zaliczek – podatek zostanie rozliczony dopiero po zakończeniu roku obrotowego, po stwierdzeniu osiągniętego zysku sprawozdaniem finansowym i jego podziale (tak sądy administracyjne, m.in. NSA w wyroku z 3 grudnia 2020 r., sygn. akt II FSK 2048/18; nie jest to jednak stanowisko podzielane przez organy podatkowe).

Akcjonariuszowi z kolei wypłacana jest dywidenda (po podziale zysku). Dywidenda oprocentowana jest 19% podatkiem PIT/CIT. Istnieje możliwość zwolnienia dywidendy z tego podatku, ale akcjonariusz musiałby być osobą prawną, posiadać przynajmniej 10% akcji spółki i spełniać dodatkowe warunki przewidziane w ustawie o CIT.

Przyjmuje się także, iż nie ma przeszkód, aby wypłacać zaliczki na poczet dywidendy na rzecz akcjonariusza, po spełnieniu określonych w KSH warunków.

Składki ZUS

Uczestnictwo w spółce komandytowo-akcyjnej nie stanowi podstawy do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne. Oznacza to, że wspólników spółki komandytowo-akcyjnej nie dotyka problem 9% składki zdrowotnej, której nie można odliczyć od podatku PIT.

Wynagrodzenie komplementariusza

Jeżeli komplementariusz, będący osobą fizyczną, będzie pobierał wynagrodzenie od spółki (np. za prowadzenie jej spraw), będzie płacił podatek dochodowy według skali podatkowej. Oznacza to, że będzie mógł skorzystać ze zwiększonej kwoty wolnej od podatku – do kwoty 30 tys. złotych i podniesionego I progu podatkowego – stawka 12% do kwoty 120 tys. złotych. Analogicznie jednak sytuacja przedstawia się w przypadku wspólnika spółki z o.o. pobierającego wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne. Pisaliśmy o tym w artykule: „Czy spółka z o.o. jest sposobem na Polski Ład?”.

Podatek minimalny

Spółka komandytowo-akcyjna, w której wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, i jeżeli spółka nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub innych praw udziałowych w innych podmiotach, nie zapłaci podatku minimalnego (analogicznie jednak jak w spółce z o.o.). Więcej o podatku minimalnym pisaliśmy w artykule o tym, które spółki zapłacą podatek minimalny.

Wady spółki komandytowo-akcyjnej

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Jak wskazano powyżej, w spółce komandytowo-akcyjnej występują dwa typy wspólników – komplementariusze, którym powierzono prowadzenie spraw i reprezentację spółki oraz akcjonariusze, którzy wnoszą wkład na pokrycie kapitału zakładowego, obejmują (nabywają) akcje i co do zasady czerpią zyski z prowadzonej przez spółkę działalności. Najistotniejszą różnicą pomiędzy tymi dwoma typami wspólników jest ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki. I tak: akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a komplementariusze – wręcz przeciwnie – odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Ich odpowiedzialność jest solidarna (z innymi komplementariuszami, jeżeli występują) i subsydiarna ze spółką – co oznacza, że wierzyciel nie może prowadzić egzekucji z majątku wspólnika, dopóki egzekucja z majątku spółki nie okaże się bezskuteczna.

Kwestię osobistej odpowiedzialności komplementariusza za zobowiązania spółki bez wątpienia należy wziąć pod uwagę w przypadku rozważania prowadzenia działalności w tej formie.

Dodatkowe koszty

Założenie spółki komandytowo-akcyjnej wymaga zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, co wiąże się z kosztem około 99 złotych miesięcznie.

W spółce komandytowo-akcyjnej istnieje wymóg prowadzenia pełnej księgowości oraz posiadania strony internetowej.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Należy również pamiętać, że przekształcenie w spółkę komandytowo-akcyjną funkcjonującej już spółki z o.o. czy spółki komandytowej musi mieć solidne uzasadnienie biznesowe (ekonomiczne, prawne i biznesowe przesłanki). W przeciwnym razie, jeżeli urząd skarbowy uzna, że podatnik przekształcił się wyłącznie (lub głównie) dla osiągnięcia korzyści podatkowej, a sposób działania był sztuczny, może zastosować klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania, co skutkować będzie utratą korzyści podatkowej.

Możliwe jest również przekształcenie w spółkę komandytowo-akcyjną jednoosobowej działalności gospodarczej, choć nie bezpośrednio (jednoosobowa działalność gospodarcza może być przekształcona w spółkę kapitałową, a następnie spółka kapitałowa w S.K.A.).

Jednoosobowa spółka komandytowo-akcyjna

Rozważając założenie spółki komandytowo-akcyjnej, należy także wziąć pod uwagę fakt, że nie ma w doktrynie jednolitego stanowiska co do dopuszczalności utworzenia jednoosobowej spółki komandytowo-akcyjnej, w której jedyny komplementariusz posiada wszystkie akcje spółki, tj. jest jednocześnie jej jedynym akcjonariuszem. Taka konstrukcja kłóci się z istotą spółki osobowej, którą jest konieczność jej utworzenia co najmniej przez dwóch wspólników.

Jak wynika z powyższego, spółka komandytowo-akcyjna jawi się jako atrakcyjna forma prowadzenia działalności ze względu na korzystne opodatkowanie i brak konieczności opłacania składek ZUS. Jednak osobista odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki może skutecznie odwieść dużych przedsiębiorców od wyboru tej formy prowadzenia działalności. Wydaje się, że jest to raczej alternatywa dla prowadzenia działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki jawnej niż do spółki z o.o., gdzie wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.